Voeding

Vitamine D

Vitamine D is nodig voor een goede botopbouw van je kind.

Belangrijke bronnen van vitamine D zijn:

  • zonneschijn
  • een normaal gebruik van margarine
  • halvarine
  • bak- en braadproducten 
  • vlees

De extra vitamine D, die tijdens de zwangerschap nodig is, kun je vaak niet voldoende zelf aanmaken of via de voeding opnemen. Overleg met je verloskundige of je extra vitamine D zult slikken.

Vitamine A

Een teveel aan vitamine A kan schadelijk zijn voor een ongeboren kind. Eet daarom bij voorkeur geen lever of ander orgaanvlees tijdens de zwangerschap en zo min mogelijk producten waarin lever is verwerkt, zoals leverworst, leverpastei, hausmacher of berliner. Andere producten met vitamine A, zoals boter en margarine, vormen geen risico. In multivitamine-tabletten kan ook te veel vitamine A zitten. Wilt u ze toch slikken, gebruik dan tabletten speciaal voor zwangere vrouwen.

Foliumzuur

Vóór je zwanger raakt, is het verstandig om alvast ten minste vier weken voor de bevruchting foliumzuur te gaan slikken. Omdat je natuurlijk niet van tevoren weet wanneer je zwanger wordt, kun je het best met foliumzuur beginnen vanaf het moment dat je stopt met anticonceptie. Als je dat blijft doen tot en met de achtste week van je zwangerschap, vermindert de kans dat er een kind met een open rug wordt geboren.

De aanbevolen hoeveelheid is één tablet van 0,5 mg (milligram) per dag. Foliumzuur is zonder recept verkrijgbaar. (Meer informatie: www.apotheek.nl.)

Borstvoeding geven

Borstvoeding 
Hier vind je de basisprincipes van het geven van borstvoeding.

Borstvoeding Adressen
Wanneer je een vraag hebt die te maken heeft met het geven van borstvoeding, is het erg makkelijk als je contact kunt opnemen met een deskundige op dit gebied. Hier vind je de (e-mail)adressen en telefoonnummers van de drie grootste borstvoedingsverenigingen in Nederland.

Borstvoeding of flesvoeding
De voor- en nadelen van beide voedingsmethoden tegenover elkaar.

Extra vitamines bij borstvoeding
Extra vitamine K en vitamine D, waarvoor?

Kolven
Als je niet altijd bij je baby kunt zijn, is kolven een goede manier om toch borstvoeding te geven. Wat komt er allemaal bij kijken en waar je op moet letten als je een borstpomp koopt.

Keizersnede en borstvoeding
Als je bent bevallen met een keizersnede, kan zich bijvoorbeeld een aantal moeilijkheden voordoen als gevolg van de ingreep en de narcose. Hier lees je welke moeilijkheden dat zijn en wat je ertegen kunt doen.

Tips bij borstvoeding
Alle tips op een rijtje om de periode waarin je borstvoeding geeft zo goed mogelijk te laten verlopen.

Werk en borstvoeding
Als je weer gaat werken na je zwangerschapsverlof, moet je beslissen hoe je je baby wilt voeden.

Borstvoeding tips

Borstvoeding is een fantastische manier om je baby te voeden. Een paar handige tips:

  • Koude kompressen – bijvoorbeeld nat gemaakte maandverbanden, die je even in de vriezer legt – zijn een prima middel tegen stuwing.
  • Laat je tepels altijd aan de lucht drogen, voordat je je beha weer dichtmaakt. Dit helpt tepelkloofjes te voorkomen.
  • Als je last hebt van pijnlijke tepels, is het prettig om je kind tijdens iedere voeding een borst aan te bieden in plaats van twee. Zo krijgt de andere kant even rust.
  • Veel drinken en goed rusten helpen bij het opgang houden van de borstvoeding.
  • Darmkrampjes kunnen worden veroorzaakt door wat jij hebt gegeten, spruitjes bijvoorbeeld, sinaasappelsap, chocolade, ui, prei en scherpe kruiden. Een lepeltje venkelthee voor je baby na de voeding kan soms helpen.
  • Drink tijdens je zwangerschap en tijdens de borstvoeding geen alcohol. Alcohol is in feite een giftige stof. Dat glaasje wijn komt uiteindelijk in de moedermelk terecht, terwijl de nieren van je baby nog niet in staat zijn om het goed af te breken.

Bekijk ook eens ons forum met uitgebreide tips!

Kolven

Borstvoeding afkolven is een vaardigheid die je kunt aanleren. Het kan praktisch zijn om zo je melkproductie op gang te brengen of juist om overvolle borsten te ontlasten. Of voor als je baby tijdelijk geen borstvoeding mag hebben, vanwege bijvoorbeeld medicijngebruik, en je wilt je melkproductie wél op gang houden. En als je weer aan het werk gaat of je wilt eens zonder kind de deur uit kunnen, kan je kleine toch op tijd gevoed worden met moedermelk.

Weer aan het werk

Het is aan te raden om geruime tijd voordat je weer aan het werk gaat, te beginnen met kolven. Zo kun je er langzaam aan wennen. Ongeveer vier weken na de bevalling is de melkproductie goed op gang dan mag je ook met je baby oefenen om de afgekolfde melk eens met een flesje te geven .De baby kan dan namelijk niet meer verward raken en leert zo beide technieken: uit de borst én uit de fles drinken.

Afgekolfde melk kan op veel manieren aan je baby worden gegeven, de keuze is afhankelijk van de omstandigheden en de leeftijd van je kleine. Het is verstandig om je goed voor te bereiden: oriënteer je op de beschikbare materialen. Vaak kan je kraamverzorgende die informatie al verstrekken. Of vraag het bij het consultatiebureau of de thuiszorgwinkel.

Even wennen

Kolven vereist enige handigheid. Kies een comfortabele plek en was je handen. Verwarm je borsten voor met warm water, een kruik, gelpacks of een warme handdoek; dit zorgt voor een betere stimulatie van de toeschietreflex. Daarnaast kun je aan je baby denken of een foto van hem neerzetten. Over het algemeen zal het iets langer duren voordat de melk toeschiet, dan als de baby direct via het huid-op-huidcontact aan de borst ligt; dit is normaal. Zolang de melk blijft komen, kun je doorgaan met kolven. Het is het beste om te stoppen als de melk helemaal niet toeschiet of als er nog maar weinig melk komt (meestal druppelsgewijs).
Af kolven kan op ieder moment van de dag , je borsten zijn nooit leeg er wordt telkens naar vraag door je borsten melk aangemaakt. Dus je kunt ook tussendoor wat afkolven om bijvoorbeeld een voorraadje op te bouwen.

Moedermelk bewaren

Je kunt de melk na het kolven zo snel mogelijk in gesteriliseerde flessen doen en in de koelkast zetten, vóór je eventueel de melk invriest. Gebruik daarvoor het liefst plastic flessen, want bepaalde bestanddelen van de melk kunnen zich hechten aan glas. Doe de fles niet helemaal vol, zodat de melk nog kan uitzetten in de vriezer. Nog veel handiger is het om de speciale zakjes die bij de kolven geleverd worden te gebruiken. Of gewone ijsblokjeszakken. Dan hoef je geen hele fles te ontdooien, maar alleen het aantal blokjes dat je nodig hebt.

Bewaren van moedermelk

Leeftijd kind

kamertemp.


koelkast
(4-6°C)
***vriezer

diepvries
(-18°C)
colostrum
12-24 uur
     
verse moedermelk
4 uur
max. 5 dagen
invriezen binnen 24 uur,
3 maanden houdbaar
invriezen binnen 24 uur,
6 maanden houdbaar
ontdooide moedermelk
1 uur
24 uur
niet opnieuw invriezen
niet opnieuw invriezen
opgewarmde moedermelk
binnen 1 uur gebruiken
     

Met de hand kolven

Af kolven met de hand is eenvoudig en kost niets, het kan overal en altijd. Een bekende methode is Marmet: je masseert met een ritmische beweging de melkkanalen en het melkklierweefsel. Leg daarbij je duim en wijsvinger ruim om de tepel en rol duim en vingers tegelijkertijd naar voren. Knijp daarbij niet in de borst en tepel: daarmee kun je het tere weefsel beschadigen Deze manier is echter niet zo geschikt om de melkproductie te stimuleren of te onderhouden, maar meer om de ergste overdruk (bij bijvoorbeeld stuwing) weg te nemen.

Borstpompen

Er zijn diverse typen borstpompen op de markt. De voordelige modellen (handpomp) zijn minder geschikt voor intensief gebruik. Het vereist wat handigheid en kracht om de zogenaamde zuigpomp goed te bedienen.
Voor de meeste moeders is een elektrische kolf een goede keuze. Op deze manier bespaar je tijd. Kies je voor een dubbelzijdige kolf levert het een beter rendement van de melkproductie op. Kies bij het kopen van een borstpomp voor een model dat geschikt is voor de manier waarop je hem wilt gebruiken.

Gebruik van de kolf

Voor het eerste gebruik van een kolf kook de deze uit (zie schema). Daarna zet je de pomp volgens de beschrijving in elkaar. Ook om spruw te voorkomen, moet je de borstkolf goed reinigen.

 

flesjes


borst-
schelpen
klephuis
wit membraam
eerste gebruik*)
3-5 min. uitkoken
3-5 min. uitkoken
3-5 min. uitkoken
10 sec. uitkoken
na ieder gebruik
afspoelen met koud water
afspoelen met koud water
afspoelen met koud water
afspoelen met koud water
1x per dag*)
tijdens de eerste 10 dagen
na de geboorte
3-5 min. uitkoken
3-5 min. uitkoken
3-5 min. uitkoken
10 sec. uitkoken
daarna 1x per week*)
3-5 min. uitkoken
3-5 min. uitkoken
3-5 min. uitkoken
10 sec. uitkoken

*) Voor het uitkoken de kolf uit elkaar halen en alle onderdelen los van elkaar uitkoken.

Extra tips

  • Zorg dat de kolf vóór je begint op een lage zuigkracht staat ingesteld. Daarna kun je iets verhogen, zodra het vacuüm er is zal de melk gaan stromen;
  • De tepel moet vrij kunnen bewegen in het midden van de borstschelp (er zijn verschillende maten verkrijgbaar);
  • De zuigkracht kun je verhogen indien nodig;
  • Eén ding is heel belangrijk: het kolven mag geen pijn doen;
  • Bij iedere kolf zit een duidelijke handleiding en kolfinstructie;
  • Gebruik nooit een borstkolf van een ander, hoe goed bedoeld ook. Bedenk dat bacteriën lichaamseigen zijn en ook met uitkoken niet altijd goed te elimineren zijn.

Extra vitamines bij borstvoeding

Als je je baby borstvoeding geeft, dan moet je hem de eerste dertien weken extra vitamine K geven. Als je kindje twee weken oud is, heeft hij ook extra vitamine D nodig.

Zuigelingen en kinderen tot vier jaar hebben het hele jaar door vitamine D nodig, dat het lichaam helpt bij de opname van calcium in de botten en dus ook om je kind een stevig skelet te laten opbouwen. Vitamine K zorgt er de eerste drie maanden voor dat de bloedstolling bij je baby goed verloopt. Na die eerste tijd maakt een kindje die factor zelf aan.

Borstvoeding of flesvoeding

Borstvoeding of flesvoeding? Een keuze waar je je al tijdens je zwangerschap mee bezig houdt. Tensbevalling zet de voor- en nadelen van borstvoeding of flesvoeding voor je op een rijtje. Maar een ding is heel belangrijk: jij maakt de keuze, niet je omgeving!

Voordelen van borstvoeding:

  • Het is hygiënisch
  • Het is goedkoop
  • Het is altijd op de juiste temperatuur
  • Het is altijd voorradig
  • Het is altijd bij de hand
  • De samenstelling is altijd goed
  • Er zitten antistoffen in, die je kind beschermen tegen allergieën en infecties
  • Je raakt als moeder eerder je overtollige vetreserves kwijt
  • De grootte van je baarmoeder herstelt zich sneller tot het formaat van voor je zwangerschap

Nadelen van borstvoeding:

  • De vitamines D en K zijn wat aan de lage kant en dus zul je deze extra aan je baby moeten geven
  • Je weet nooit hoeveel melk je kindje drinkt; wel merk je aan het gedrag van je kind of hij genoeg heeft gehad
  • Niemand anders kan je baby te drinken geven
  • Je kunt niet alles eten: je baby kan darmkrampjes krijgen, wanneer je bepaalde stoffen binnenkrijgt
  • Je kunt niet lijnen, vanwege de schadelijke stoffen die dan vrijkomen in je borstvoeding
  • Het kan erg zwaar zijn om vijf of zes keer op een dag je kind de borst te geven

Voordelen van flesvoeding:

  • Je weet altijd hoeveel melk je baby heeft gedronken
  • Je kunt lijnen
  • De vader van je kindje wordt meer betrokken bij het voeden
  • Een ander kan de voeding regelen
  • Je hebt wat meer vrijheid
  • Makkelijker als je weer gaat werken

Nadelen van flesvoeding:

  • De melk bevat geen natuurlijke antistoffen om je kind te beschermen tegen allergieën en infecties
  • Je bent minder snel je vetreserves kwijt
  • Het vraagt meer aandacht: je moet letten op de temperatuur van de melk, de samenstelling en het hygiënisch schoonmaken van speen en fles

Fles en borst combineren

Wie direct of na een poosje voor volledige flesvoeding kiest, zal merken dat de borstvoeding snel terugloopt. Maar het combineren van borstvoeding met flesvoeding kan heel goed. Je geeft je kindje dan als eerste en laatste voeding van de dag de borst (zie stap 3 in het onderstaande schema) en overdag krijgt hij de fles. De meeste kinderen accepteren dit prima.

Afbouwen van borstvoeding

Je kunt op twee manieren afbouwen: zo snel mogelijk als je eenmaal de beslissing genomen hebt, of je neemt er lekker de tijd voor. Overleg met je wijkverpleegkundige wat voor jou de beste manier is en hoeveel van welke flesvoeding je kindje nu nodig heeft.

Overgang van borst- naar flesvoeding bij vijf voedingen per dag

Stap 1 borst borst borst fles borst
Stap 2 borst fles borst fles borst
Stap 3 borst fles fles fles borst
Stap 4 borst fles fles fles fles
Stap 5 fles fles fles fles fles

Keizersnede en borstvoeding

Als je borstvoeding wilt geven nadat je met een keizersnede bent bevallen, is het mogelijk dat je met een aantal problemen te maken krijgt.

De narcose tijdens de ingreep zorgt ervoor dat je voeding later op gang komt, vooral wanneer je onder volledige narcose bent bevallen (dan kan het wel een week tot tien dagen duren, voordat er genoeg melk wordt aangemaakt). Wanneer je voeding eenmaal op gang is gekomen, kun je merken dat het zuigen van je baby zorgt voor een pijnlijk gevoel in je buik. Deze pijn ontstaat door het samentrekken van de baarmoeder tijdens het zuigen.

Verder kan het zijn dat je nog zoveel last hebt van de hechtingen, dat het moeilijk en pijnlijk is om een goede houding te vinden. Wanneer je ervoor kiest om je baby zittend de borst te geven, is het belangrijk dat je probeert om goed rechtop te zitten. Als je buikwand nog gevoelig is, kun je een kussen tussen jou en je baby leggen. Ook kan het prettig zijn om liggend te voeden, steunend op een elleboog met je kindje op een kussen naast je.

Ondanks deze ongemakken betekent het niet dat je na een keizersnede maar beter kunt beslissen om geen borstvoeding te geven. Als je het echt wilt en genoeg geduld hebt, is borstvoeding geven ook na een keizersnede altijd het proberen waard. Het is namelijk ook goed mogelijk dat je weinig of zelfs helemaal geen problemen ervaart.

Borstvoeding

Tijdens je zwangerschap maakt je lichaam zich klaar om borstvoeding te kunnen geven. Je borsten worden groter en zwaarder onder invloed van je zwangerschapshormonen. De melkklieren in je borsten krijgen signaaltjes om melk te gaan aanmaken. Na de geboorte van je kindje winnen deze signalen aan kracht en komt de melkproductie op gang, zodra je baby begint met zuigen.

Hoewel het opgang komen en het geven van borstvoeding in principe een natuurlijk proces is, blijft het een fabeltje dat iedere vrouw en elke baby meteen weet hoe het moet. Het is heel normaal als je voor de borstvoeding en tijdens het borstvoeden met een aantal vragen zit, waar je niet direct een antwoord op weet. Hoe moet je je kindje bijvoorbeeld aanleggen voor borstvoeding? En hoe merk je dat je baby genoeg borstvoeding gedronken heeft? Veel vrouwen vragen zich bovendien af ze wel genoeg voeding voor hun kindje hebben.